Hampi, India - 04.12.2008.
Hampi là cái tên mình chưa từng nghe trước khi lang thang đến India lần này. Chỉ khi bắt đầu nghiên cứu về các cung đường và chú ý đến các điểm đến được đề cập, nhấn mạnh bởi LP mình mới bắt đầu chú ý. Nằm lỡ cỡ giữa Mumbai và Bangalore, thành phố di tích Unesco này dường như bị lãng quên và che lấp bởi những cái bóng lớn khác, nhưng Hampi quả là 1 điểm đến thú vị. Một đêm nào ngủ dậy ở đây, lơ mơ trong sớm, có thể bạn mơ màng rằng mình đang lang thang trong 1 góc Angkor nào đó.
Con đường từ Paniji, Goa đi Hampi quả thật kinh dị. Hôm ở Goa, mình hỏi vé 2 nơi, đều có giá 600-700Rs, nhưng khi vào tận bến xe mua vé thì vé chỉ 200Rs nhưng xe thì quá cà tàng. Không biết có phần tại chiếc xe quá cũ hay không mà đường đi hôm đó như là đường rừng. Xe chạy tưng tưng dằn xóc kinh khủng và cả đêm hầu như mình không chợp mắt được tý nào. Mệt, và lại phải tiếp tục chờ xe ở Hospet từ 5.30 đến 6.30am để đi tiếp chuyến xe đầu tiên đến Hampi. Mệt hơn nữa. Và nhất là cái đoạn vác balo đi kiếm nơi có thể gửi hành lý vì chiều tối nay lại phải lên đường tiếp. Cuối cùng, rồi cũng xong khi mình quăng đại cái balo vào chỗ thuê xe đạp, sau khi băng rào, vượt lối qua hàng rào cò KS dày đặc và cứng đầu. Hampi đây rồi.
Hampi đã từng là khu thánh địa của một thời hoàng kim ở vùng này. Các đền đài bắt đầu được xây dựng từ những năm 1336 và vài thế kỷ sau, khi khu vực này trở thành 1 trong những vương triều Hindu lớn nhất Nam Ấn thì càng có nhiều hơn những đền đài khác được tiếp tục xây dựng. Mãi đến những năm 1565, khi vương triều này bị tấn công bởi các Sultane khác và chấm dứt thời kỳ hoàng kim của nó. Tuy nhiên một phần của Hampi may mắn vẫn còn được lưu giữ, tuy chỉ là phần nhỏ. Và qua phần nhỏ này, và cả phần đã hoang phế, chúng ta sẽ thấy được sự hoành tráng ngày nào của Hampi thuở vàng son.
Hampi Bazaar, khu trung tâm khá nhỏ và nằm ngay dưới chân cụm đền đài hoành tráng Virupaksha, một trong những cụm đền đài xưa nhất còn xót lại và được giữ gìn tương đối nguyên vẹn. Đền chính cao khoảng 50m được xây dựng từ 1442 với các đền nhỏ hơn vào 1510. Ngôi đền này mang kiến trúc Hindu rất rõ rệt. Và bạn sẽ hơi ngạc nhiên về nó đấy. Tuy nó không nằm ở Khajuraho nhưng lại có các họa tiết Kama Sutra và nằm ở một góc lặng, và nếu lướt nhanh qua bạn sẽ khó phát hiện.
Hampi sau nhiều thế kỷ quên lãng, giờ cũng chỉ được khôi phục một phần nào. Ưu thế của vùng đất này là vùng núi đá và 1 con sông xanh biếc len lỏi chạy ngang. Núi đá rất nhiều và có lẽ là nguyên liệu chính để tạc nên các đền đài hoành tráng nơi đây. Ở độ cao khoảng 600-800m nên tuy nằm giữa vùng núi đá, thời tiết ở đây tuy nắng nóng nhưng không đến nổi khó chịu lắm. Nhất là thêm dòng sông. Và bên bờ sông, cũng có rất nhiều các di tích xưa hoang phế nằm rải rác.
Sau khi viếng đền chính Virupakshar nằm ngay trung tâm thị trấn, bạn sẽ phải bắt đầu hành trình cuốc bộ vì đường dốc đá để đến các điểm khác nằm rải rác. Nếu đi xe, bạn phải đi đường vòng rất xa. Và điểm không thể bỏ qua là Vitala Temple nằm cách Hampi Bazaar 2km. Có nhiều con đường đến đó, bpk chọn đi một đường và về đường khác. Đường đi men lên dốc núi, rẽ ngang vào khu đền đài ít người viếng Achyutaraya và Sule Bazaar. Lúc về, lại men theo con đường mòn ven triền sông.
Đền Virupakshar
Tín đồ đi cúng viếng
Đền Virupakshar từ xa.
Sông chạy ngang phố
Achyutaraya thật vắng vẻ, nằm im lìm dưới góc chân đồi Matanga. Đền đài này chưa "khôi phục" lại nhưng sự tàn phá của thời gian cũng không nhiều nên lại giữ được một vẻ rất riêng. Giữa những hoang tàn, các đền đài, các điêu khắc, chạm trổ hoa văn... từ nhiều thế kỷ trước vẫn đẹp rạng ngời. Thật khó tưởng tượng được công việc của người xưa. Bạn sẽ hiểu ngay người xưa đã làm được gì khi sang đến những ngôi đền có "trùng tu" mà các cột đá xanh+xi-măng xấu xí được dùng để chống đỡ thay vì các cột đá với chạm trổ sắc sảo của người xưa kiêu hãnh kề bên. Ở khu đền này chỉ có mình và khỉ. Đường đi không khó nhưng xe không vào được nên các tour du lịch chỉ đổ khách ở đền Vitala phía ngoài. Do đó, tha hồ cho mình lang thang và "mơ về nơi xa lắm...".
Rời Achyutaraya, lại len lỏi theo con đường đá, với những bậc thang tạc thẳng vào trong núi đá từ ngàn xưa giờ đã trơn nhẵn. Rất nhiều đền đài hoang phế trên đường đi. Tuy nhiên, với những "mảnh", những "góc" còn lại vô cùng tinh xảo cũng cho thấy được ngày xưa, nơi này "oanh liệt" thế nào.
Đền Achyutaraya
Sức sống mãnh liệt trên đá.
Đền Vitala nằm không xa dòng sông bên dưới là mấy và lộng lẫy trong nắng trưa. Ngôi đền từ TK 16 này được bảo quản tốt nên nhiều kiến trúc còn được nguyên vẹn. Được xây dựng từ những năm 1509-1529, ngôi đền này vẫn chưa xây dựng xong nhưng những phần đã 'xong" thì thật tuyệt. Có cả một ngôi đền nhỏ thờ thần Garuda với những bánh xe bằng đá quay được. Rất nhiều khách viếng và đặc biệt là rất nhiều đoàn học sinh đến tham quan và học tập ở đây. Lịch sử Ấn Độ ngày xưa thật oai hùng nhưng sao giờ "oải" quá. Có lẽ tinh túy đã trút hết cho ngày xưa?
Lang thang trong nắng, mình muốn đi đò sang sông để thăm cái làng nhỏ quá nhưng không được vì lỡ quăng cái xe đạp thuê dưới chân núi, phải quay ngược về lấy để đạp xe xuôi theo 1 hành trình khác cách đó 4km. Còn phải lo mua vé chuyến xe đêm nay rời Hampi nữa. Thèm thuồng nhìn chiếc đò thúng nằm chơi vơi nơi góc sông rồi men theo đường bờ sông mà về Hampi Bazaar.
Về giữa phố, mua vé xong xuôi còn phải đi ăn và kiếm chỗ sạc pin. Khó khăn của việc dùng xe đêm làm giường ngủ là không có nơi sạc pin, do vậy phải tranh thủ mọi lúc mọi nơi. Hampi cũng là vùng đất linh, vậy chỉ ăn chay thôi nhé! Và xế trưa, trời cũng nắng gắt nên cũng lười đi, ngồi trong bóng râm nhìn bóng đề xưa đổ dài trên phố, gật gà, gật gà... mơ về nơi đâu. may mà vùng đất linh này không bán bia bọt gì hết. Nếu không, chắc ngồi bất động đến chiều.
Trong đền Vitala
Rồi cũng phải vác xác đi. Hành trình buổi chiều hơi vất vả vì phải đạp xe ở con đường dốc hơn 4km đến khu Royal Centre. Con đường chạy giữa các hàng cây, đôi lúc là dừa, đôi lúc là cây giao và núi đá, và cả thành đá. và rất nhiều di tích nằm rải rác khắp nơi. Cũng như Angkor, có rất nhiều di tích mà nếu trong thời gian ngắn, bạn phải lựa chọn điểm dừng và đi nhanh những nơi không thích lắm. Và còn phải trốn cái nắng nóng hừng hực từ trên cao phả xuống và từ dưới đá hắt lên giữa vùng đồng không mông quạnh này nữa.
Dòng sông trưa, phế tích, chiếc thúng nhỏ chơi vơi
Rất nhiều đền đài rất đẹp. Nhiều công trình dưới lòng đất nữa... mênh mang là di tích là đền đài. Nổi bật nhất là đền Elephant Stables, nghe nói một thời là nơi voi ở, và thành quách Zenana Enclosure, với đóa sen Lotus Mahal cực đẹp. Có một đền đài không được LP nhấn mạnh nhưng mình lại lạc vào đó, với những điêu khắc chạm trổ trên đá đen cũng rất đẹp và lạ.
Các đền đài, điêu khắc và họa tiết ở Royal Centre
Rất tinh xảo
Và hoang phế
Lang thang ở Hampi, đôi lúc cứ ngỡ ở 1 góc nào đó Angkor. Tuy không hoành tráng bằng Angkor nhưng những công trình ở Hampi cũng vô cùng đặc sắc và sắc xảo do giữ được các điêu khắc chạm trổ tượng đài... chắc đêm trăng lang thang ở đây sẽ rất phiêu.
Lang thang trong Elephant Stables, nơi có kiến trúc đẹp và 1 bãi cỏ cũng rất đẹp dưới tàng cây xanh. Mình không đi nữa, lăn đùng ra bãi cỏ nằm ngắm trời xanh. Biết ngày về không xa, những thời khắc như thế này giờ thật quý và mình cũng không muốn lãng phí, nhưng khoảnh khắc nằm lăn trên bãi cỏ mềm, giữa những hoang phế ngàn xưa, giữa bãi cỏ xanh, trên cao cây xanh, trời xanh,... thật khó quên với mình, mình biết rất rõ điều này.
Đóa sen Lotus Mahal
Elephant Stables
Bãi cỏ, nơi mình đã lăn ra và sau đó có 1 gia đình Tây cũng "bắt chước", em bé thật dễ thương.
Chiều, tranh thủ đạp xe về để kịp ngắm hoàng hôn trên sông và viếng đồi Hemakuta, nhìn toàn cảnh Hampi Bazaar, các đền đài bên dưới cũng như các đền chùa Jain hoang phế trên đồi. Hoàng hôn trên đồi cũng đẹp nhưng mình muốn ở lại cũng không được vì pin lại hết. Phải về Hampi Bazaar mua pin và ra bờ sông ngồi.
Đền Virupaksha, từ TK XV nhìn từ trên đồi (và các chạm trổ "Kama Sutra" ở bên hông đền, ở chính diện đền khi ở Hampi Bazaar bạn sẽ không thấy các điêu khắc này)
Các di tích đền chùa Jain với kiến trúc khác Hindu
Hoàng hôn trên sông, với những phế tích của đền đài xa xa cũng thật tuyệt. Ngồi thật lâu, trước khi ra về, chuẩn bị hành trang cho chuyến xe về Hospet, để từ đó lại lên tiếp chuyến xe đêm đi Bangalore.
Hoàng hôn trên sông ở Hampi
Chia tay Hampi, thành xưa quên lãng.
